Afbeelding
Beheerdagen in tekst en beeld
9 dec 2023
Categorieën
Lokaal nieuws
Organisatie
Verslag van de werken
Aantal deelnemers: 11 personen.
Ondanks een grijze, kille decembermorgen waarbij het weerbericht vanaf 10 uur veel regen en rukwinden had voorspeld tekenden we met 11 personen present op de derde werkdag dit najaar op het perceel ‘de weide van Stierke noord’.
Ditmaal had Johan De Rycke zijn bobcat bij wat het werk aanzienlijk vergemakkelijkte en we dus sneller vooruitgingen. Wat nog half of volledig neerlag van dikke gesteltakken van bomen binnen het perceel werd volledig opgeruimd samen met de opslag van bramen en brandnetels.
Aan de noordkant van de beschadigde omheining werd ook reeds een deel opslag van bramen en struiken opgeruimd en afgevoerd. Dikkere takken werden in het bos opgestapeld tot een takkenhoop. De bedoeling is dat de omheining enkele meters opgeschoven wordt richting bos tot tegen de grotere bomen ( zomereik, beuk, haagbeuk, zoete kers) waar de eigenlijke perceelsgrens zich bevindt. Dit zou in de toekomst hopelijk beschadiging van de omheining door takbreuk kunnen verhinderen.
Daar de weidepalen die uit kastanjehout bestaan al een levensduur van ongeveer 15 jaar hebben en ze dus in slechte toestand verkeren, opteren we deze te vervangen door nieuwe palen in robiniahout wat veel bestendiger is tegen houtrot maar ook duurder dan kastanjehout. Een 150 tal nieuwe palen moeten dan ook aangekocht worden.
Toen onze voorzitter Dominik De Buyser rond 11 uur aankwam werd beslist een drankpauze in te lassen. Enkele deelnemers waren echter al vertrokken. De diehards bleven over en genoten van een kruidenjenever om zich warm te drinken. Maar tijdens deze drink begon het, een uur later dan voorspeld, te regenen zodat we wijselijk besloten ‘ons schup af te kuisen’.
Afbeelding
Afbeelding
Paddenstoel van de maand: getande boomkorst
Afbeelding
Bij het opruimen van het materiaal vond ik op een afgevallen tak een houtzwam, de Getande boomkorst. In het verslag van de vorige werkdag had ik het over de benaming van paddenstoelen die vaak louter beschrijvend is. Ook bij deze paddenstoel is dit het geval: het is een algemeen voorkomende KORSTvormige zwam die nooit hoedjes vormt maar die bestaat uit naar beneden hangende dicht opeenstaande witgele TANDEN met stompe top die tot 5 mm lang kunnen zijn. Deze zwam groeit aan de onderkant van aan de BOOM vasthangende takken.
Deze paddenstoel behoort tot de groep van de saprofyten en is een reducent.
Wat betekent dit?
Eerst bespreken we de voedselkringloop.
Afbeelding
We onderscheiden 3 groepen organismen naar gelang de manier waarop ze aan hun voedsel geraken:
1. De producenten: alle groene planten behoren tot deze groep. Deze organismen zijn in staat zonneënergie om te zetten in chemische energie met behulp van chlorofyl of bladgroen. Dit proces heet fotosynthese en is de bron van alle leven op aarde. CO2 of koolstofdioxide uit de lucht en H2O of water uit de bodem wordt hierbij omgezet tot glucose. Elk organisme op aarde gebruikt glucose dat via de ademhaling (verbranding) afgebroken wordt tot CO2 en H2O waarbij energie vrijkomt die benut wordt voor zijn stofwisseling of metabolisme met aanmaak van alle levensnoodzakelijke stoffen zoals koolhydraten, vetten en eiwitten. Deze producenten noemen we autotroof (Grieks= zelfvoedend) omdat ze in staat zijn zelf hun voeding aan te maken.
3. De consumenten: alle dierlijke organismen behoren tot deze groep. Ze benutten de glucose die aangemaakt is door de producenten om zich te voeden. Deze consumenten noemen we heterotroof (Grieks = anders voedend) omdat ze op andere (dierlijke en/of plantaardige) organismen aangewezen zijn om zich te voeden.
3. De reducenten: alle paddenstoelen en bacteriën behoren tot deze groep. Ze zijn ook heterotroof en dus aangewezen op energierijke stoffen uit hun omgeving om zich te voeden. Bovendien zijn ze echter ook in staat complexe organische stoffen om te zetten (te reduceren) in eenvoudige anorganische stoffen of mineralen, zoals verbindingen van stikstof N, fosfor P, calcium Ca, kalium K. Deze mineralen vormen voedingsstoffen of meststoffen voor de groene planten zodat de voedselkringloop gesloten is.
Intermezzo: had God gelijk of niet?
In het eerste bijbelboek, Genesis, wordt het scheppingsverhaal verteld dat zich afspeelt in 7 dagen. Ik citeer in het kort: "In het begin schiep God hemel en aarde... God sprak: het land moet zich tooien met jong groen gras, zaadvormend gewas en vruchtbomen die ieder naar zijn soort hun vruchten dragen, met zaad erin... En God zag dat het goed was. Het werd avond en het werd ochtend; dat was de derde dag... God sprak: er moeten lichten zijn aan het hemelgewelf, die de dag van de nacht zullen scheiden... God maakte de 2 grote lampen, de grootste om over de dag te heersen, de kleinste om te heersen over de nacht... En God zag dat het goed was. Het werd avond en het werd ochtend; dat was de vierde dag." In het kader van wat we daarnet besproken hebben klopt dit dus helemaal niet. God zou eerst de groene planten geschapen hebben en pas een dag later de zon. God is dus duidelijk in de war met zijn eigen schepping.
Terug naar de paddenstoelen
De paddenstoelen worden ingedeeld in 3 groepen:
1. De symbionten: leven in symbiose met bomen of struiken waarbij de zwamvlokken of het mycelium zeer nauwe verbindingen aangaan met de haarwortels van hun waardplant, wat we mycorrhizas (Grieks= zwamwortel) noemen. In deze mycorrhizas geeft de zwam water en mineralen aan de boom in ruil voor glucose zodat beide partners profiteren van dit verbond.
Het uitgebreide netwerk van zeer fijne zwamdraden vergroot het absorptievermogen van het wortelstelsel van de boom aanzienlijk. Symbiotische paddenstoelen gaan de laatste decennia achteruit omdat de vitaliteit van het bosbestand is afgenomen door allerlei factoren zoals milieuverontreiniging en klimaatverandering. Vb. van een dergelijke paddenstoel is de Vliegenzwam die altijd wordt aangetroffen onder berk, den en in mindere mate eik.
2. De parasieten: halen hun voedsel uit levende organismen, zowel plantaardig als dierlijk. In sommige gevallen leven ze gedurende lange tijd samen met hun gastheer zonder dat deze er noemenswaardige schade van ondervindt. Andere nemen hun gastheer snel en op aggressieve wijze in waardoor deze snel afsterft.
Vele parasieten zijn zogenaamde zwakteparasieten die profiteren van de afgenomen vitaliteit van de bomen die zich minder goed kunnen verdedigen tegen deze aanvallen. Vb. De Echte tonderzwam die vroeger eerder zeldzaam was maar die tegenwoordig zeer frekwent in grote aantallen wordt aangetroffen op oude beuken.
Andere parasieten zijn in staat zelfs jonge, vitale bomen aan te tasten. Ze zijn dan ook gevreesd in de bosbouw. Vb. de Sombere honingzwam die gezond loofhout aantast. Deze paddenstoel zou het grootste levende organisme op aarde zijn. In Oregon in de Verenigde Staten heeft men met DNA-onderzoek kunnen aantonen dat vruchtlichamen van deze zwam genetisch identiek waren in exemplaren verspreid over honderden hectaren met een geschatte ouderdom van 2400 jaar en dus 1 enkel organisme vormden.
3. De saprofyten: voeden zich met afgestorven plantaardig materiaal zoals afgevallen blad, naaldenstrooisel en dode takken. Zo zorgen deze soorten ervoor dat via verrotting de organische stoffen van de gastheer omgezet worden in anorganische bestanddelen. Indien deze organismen niet bestonden zou in de bossen afgevallen blad en dood hout zich eeuwig ophopen om maar te zwijgen van de dierlijke uitwerpselen die ook moeten afgebroken worden. Vb. De Getande boomkorst.
In de praktijk is het onderscheid tussen deze 3 groepen paddenstoelen eerder vaag: vaak evolueren parasieten nadat de boom die ze aangetast hebben afgestorven is naar saprofyten die verder het dode hout gaan opruimen, zoals de Echte tonderzwam.
Ook tussen symbionten en saprofyten bestaan overgangen: de mycorrhizavormende Gewone krulzoom kan zeldzaam als saprofyt leven op verrot hout.
Afbeelding
Wat ruist er door het struikgewas?
Op het einde van de drink bemerkte Eric als eerste op enkele tientallen meters van ons verwijderd in het bos gerucht en beweging. Het was een groep reeën die ons had opgemerkt en ervan doorging. Hierbij konden we de zogenaamde spiegel waarnemen. Dit zijn lange, in de winter verschijnende witte haren rondom de staartwortel. In rust is deze zone rond en tamelijk klein, terwijl bij gevaar de spiegel waaiervormig uitgespreid en groter wordt. Dit dient als waarschuwingsteken voor de soortgenoten die hierop reageren met een vluchtreflex.
Reeën leven in de winter in groepjes, een sprong genaamd, terwijl ze in de zomer meer solitair leven (reegeit met enkele kalveren). In een loofbos in de winter zijn reeën door bladval gemakkelijker op te merken door roofdieren. Een vijand kan hen dan ook gemakkelijker benaderen. Daarom groepen reeën samen omdat in dat geval wel altijd één ree de vijand opmerkt door zijn goede reukzin en goed gehoor. Hun gezichtsvermogen is eerder beperkt waarbij enkel beweging wordt opgemerkt.
Afbeelding
Afbeelding
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief