De zomertortel is als broedvogel in Vlaanderen sterk bedreigd. De broedpopulatie is de voorbije decennia gevoelig afgenomen. Ook internationaal was deze trend zichtbaar, waardoor er in 2018 een Europees actieplan werd opgemaakt. Als Vlaamse bijdrage aan dit actieplan werd er een soortenbeschermingsprogramma opgesteld voor het herstel van de populatie zomertortel.
Een van de oorzaken voor de achteruitgang van de zomertortels is een gebrek aan voedsel wanneer ze half april terugkeren uit hun overwinteringsgebieden. Zomertortels zijn echte zadeneters, waarbij akker(on)kruiden hun favoriet zijn. Maar deze kunnen ze niet altijd makkelijk terugvinden in de directe omgeving van hun nestlocatie. Terwijl er gewerkt wordt aan duurzamere oplossingen wil Natuur en Bos de zomertortel alvast een duwtje in de rug geven door bij te voederen, als noodmaategel. Op deze manier maken we - op gekende broedlocaties - voedsel beschikbaar tijdens het broedseizoen, zodat de zomertortel snel in een geschikte broedconditie kan komen. Hoe sneller ze immers aan een eerste legsel beginnen, hoe groter de kans op een tweede of zelfs derde nest en jongen die succesvol de winter door kunnen komen.
In 2023 startte Natuur en Bos met behulp van enkele vrijwilligers een kleinschalige bijvoederactie voor de zomertortel in de Westhoek. Met succes zo bleek, want zowel adulte als juveniele zomertortels maakten gebruik van de voederplaatsen. Het proefproject was geslaagd, waardoor vorig jaar de bijvoedercampagne verder uitgebreid werd naar meerdere locaties in Vlaanderen.
We konden rekenen op een 20-tal enthousiaste vrijwilligers die verspreid over 25 locaties de zomertortels regelmatig een zadenmengeling aanboden. Op 20 van deze locaties kon ook vastgesteld worden dat de zomertortels dankbaar gebruik maakten van dit voedsel. Soms zelfs 5 tegelijkertijd! Er werd op verschillende locaties gewerkt met een wildcamera voor de opvolging van de voederplek, maar dit had een wisselend succes. Het bleek een uitdaging om de voederplek volledig in beeld te krijgen en de soorten die kwamen foerageren herkenbaar vast te leggen.
De keuze voor een geschikte voederplek moet doordacht gebeuren. Dit betekent dicht genoeg bij een zangpost en wat struweel, maar toch open genoeg om ervoor te zorgen dat zomertortels – en andere gevleugelde tafelgasten – voldoende open zicht hebben om tijdig te vluchten voor eventueel gevaar.
Ook tijdens het broedseizoen van 2025 kunnen we opnieuw rekenen op een – nog grotere - groep vrijwilligers en partners die de zomertortels van het broodnodige voedsel zullen voorzien. Hiervoor willen we deze mensen, alsook degene die de voorbije jaren al meewerkten, heel erg bedanken!
Ondertussen werken verschillende partners, in het kader van het soortenbeschermingsprogramma, verder aan duurzamere oplossingen zoals het verbeteren van het leefgebied voor de zomertortel door te voorzien in kleine landschapselementen zoals houtkanten, hagen en struweel in combinatie met een voedselakkertje. Dit levert het ideale leefgebied met broed- en foerageergelegenheid. De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) zoekt in samenwerking met lokale landbouwers naar een ideaal zadenmengsel om te zaaien op akkertjes op rijkere gronden.
Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek voert een zenderonderzoek uit om meer te leren over het broed- en foerageergedrag van de zomertortel in Vlaanderen. Zomertortels zijn echter schuwe vogels en blijken zich niet zo snel te laten vangen. Dit broedseizoen zet het alles op alles om meerdere zomertortels, op verschillende locaties in Vlaanderen, van een zender te voorzien. Duimen maar!
Helaas heeft de Europese Commissie recent beslist om de jacht op de zomertortel in enkele Zuid-Europese landen weer toe te laten, maar dat is een ander verhaal.
Tekst: Lotte Gielis (Projectleider SBP’s Weidevogels en Zomertortel - Agentschap voor Natuur en Bos)
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief