Natuurherstel op Plateau van Caestert

Het Plateau van Caestert op de Sint-Pietersberg ondergaat de laatste jaren een ware transformatie. Dankzij diverse natuurherstelwerken krijgen waardevolle graslanden en bossen opnieuw de kans om zich te ontwikkelen tot hotspots voor biodiversiteit. Deze ingrepen zijn essentieel om de rijke natuurwaarden van het gebied te herstellen en te versterken.

Verschraling brengt bloemrijke graslanden terug

De graslanden op het plateau dragen nog de sporen van een intensief landbouwverleden, met een hoge concentratie fosfor in de bodem. Dit is geen ideale startsituatie voor de ontwikkeling van soortenrijke, bloemrijke graslanden. Via een aangepast, intensief maaibeheer wordt fosfor stelselmatig afgevoerd. Dit is een proces van lange adem, maar de eerste positieve resultaten zijn zichtbaar: de graslanden evolueren geleidelijk naar een grotere soortenrijkdom met karakteristieke plantensoorten en typische insecten.

Eeuwenoud bosbeheer keert terug voor meer licht en leven

Ook in de bossen wordt er hard gewerkt aan natuurherstel. Eeuwenlang was hakhout- en middelhoutbeheer de norm, wat zorgde voor lichte, structuurrijke bossen vol leven. Door de overgang naar donkerder ‘hooghoutbossen’ in de 20e eeuw kregen veel typische bosplanten het moeilijk door lichtgebrek.

Langs de Luikerweg wordt het traditionele hakhoutbeheer nu opnieuw ingevoerd. Hierbij worden bomen en struiken periodiek (om de 5 à 15 jaar) tot net boven de grond afgezet. In het volgende groeiseizoen zal de boom of struik vanuit het overgebleven stamdeel of vanuit de wortels nieuwe takken of stammen aanmaken. Dit dynamische beheer zorgt voor een constante verjonging en veel licht op de bodem en het ontstaan van de typische hakhoutstoven. Aan de zuidkant van het Overbos is een intensieve dunning en kap uitgevoerd, gericht op de ontwikkeling van middelhout en een ijler hooghoutbos. Dankzij deze ingrepen valt er opnieuw overvloedig licht op de bosbodem. Dit biedt nieuwe kansen aan voorjaarsbloeiers en zeldzame soorten zoals orchideeën. Vlinders, vleermuizen en zoogdieren gaan hier zeker baat bij hebben.

Zachte overgangen tussen bos en grasland

De vaak abrupte overgangen tussen grasland en bos worden eveneens aangepakt. Door het creëren van een geleidelijke ‘mantel-zoom-vegetatie’ – van grasland naar ruigte, vervolgens struweel en dan pas hoge bomen – ontstaan soortenrijke en ecologisch waardevolle bosranden. Een gevarieerde bosrand kan in te toekomst meer flora- en faunasoorten herbergen. In een grillige bosrand krijgen orchideeën, vlinders en andere zonminnende soorten terug kansen.

Begrazing voor structuur en dynamiek

Om het beheer in functie van de natuurdoelen te kunnen realiseren zijn rond verschillende zones nieuwe afsluitingen geplaatst. De graslanden worden zowel in het vroege voorjaar als in het najaar begraasd door schapen. Deze begrazing houdt niet alleen de vegetatie kort, maar zorgt ook voor extra structuurvariatie en helpt bij de verspreiding van zaden. Ook in de bossen, waar begrazing historisch gezien een belangrijke rol speelde in deze regio, zal deze beheervorm opnieuw worden opgestart.

Met deze gerichte herstelwerken krijgt de natuur op het Plateau van Caestert een belangrijke duw in de rug. Het is een investering op lange termijn die zal resulteren in een veerkrachtiger en soortenrijker landschap voor iedereen om van te genieten.